ปัจจุบันปฏิเสธไม่ได้เลยว่า “กัญชา” เป็นหนึ่งในพืชที่มาแรงในปีนี้ หลังจากที่มีราชกิจจานุเบกษา ประกาศกระทรวงสาธารณสุข ระบุให้ยกเว้นพืชกัญชาและกัญชงจากการเป็นยาเสพติดให้โทษประเภท 5 ให้สามารถใช้กัญชาในทางการแพทย์ได้อย่างถูกกฎหมาย และตอนนี้ได้มีผลบังคับใช้แล้วตั้งแต่ 9 มิถุนายน 2565 เป็นต้นไป พร้อมเปิดให้สามารถปลูกกัญชาในครัวเรือน ปลูกในเชิงพาณิชย์ได้ โดยให้เข้าไปจดแจ้งผ่านแอปพลิเคชัน “ปลูกกัญ” ขององค์การอาหารและยา (อย.)
ต้นกำเนิดกัญชา-ดอกไม้รามอินทรา
ต้นกำเนิดการใช้กัญชา
ก่อนที่จะมีกระแสกัญชาฟีเว่อร์ มนุษย์รู้จักใช้ประโยชน์จาก “กัญชา” มาช้านาน เริ่มจากใช้เป็นสมุนไพรรักษาโรค ประกอบพิธีกรรมทางศาสนา แล้วหลังจากนั้นจึงเรียนรู้ที่จะใช้กัญชาเพื่อนันทนาการ คาดว่ากัญชามีถิ่นกำเนิดในเอเชียกลางหรือจีนตะวันตก หลังจากนั้นมีการกระจายจากจีนไปทั่วโลกผ่านการค้าขาย และอพยพย้ายถิ่นของประชากร มีหลักฐานพบว่าเมื่อ 4,800 ปีก่อน ชาวจีนมีการนำกัญชามาชงเป็นชา โดยได้บรรยายสรรพคุณเป็นหลักฐานเอาไว้ในตำรับยาจีนสมัยโบราณกาล
ต้นกำเนิดการใช้กัญชา กัญชาในทางการแพทย์
ประวัติความเป็นมาของต้นกัญชา
ประเทศไทยเองก็ได้รับการถ่ายทอดความรู้จากอารยธรรมจีน อินเดีย และมีการนำกัญชามาใช้ตั้งแต่สมัยอยุธยา ในฐานะสมุนไพร โดยถูกระบุไว้ในตำราแพทย์แผนไทย อย่างตำราโอสถพระนารายณ์ และตำราอื่น ๆ ว่าเป็นส่วนผสมที่ช่วยให้ผ่อนคลายในตำรับยาบรรเทาอาการเจ็บปวด นอนไม่หลับ เป็นต้น
ต้นกำเนิดการใช้กัญชา กัญชาในทางการแพทย์ ดอกไม้รามอินทรา
THC และ CBD สารสำคัญในกัญชาและการออกฤทธิ์
กัญชาเป็นพืชในสกุล Cannabis มีสารสำคัญหลายกลุ่ม ได้แก่ ฟลาโวนอยด์ (Flavonoid) เทอร์ปีน (Terpenes) และแคนนาบินอยด์ (Cannabinoids) ซึ่งมีการศึกษาพบว่าร่างกายของเราก็มีสารกลุ่มแคนนาบินอยด์อยู่แล้ว สารกลุ่มนี้เป็นสารสื่อประสาทที่สลายตัวได้อย่างรวดเร็ว ผลิตขึ้นมาเฉพาะกิจ มีหน้าที่ควบคุมและปรับสมดุลให้กับระบบสําคัญต่าง ๆ ในร่างกาย
ต้นกำเนิดการใช้กัญชา กัญชาในทางการแพทย์
CB1 และ CB2
CB1 และ CB2 ซึ่งกระจายอยู่ทั่วร่างกายโดยเฉพาะในสมอง เราเรียกระบบการทำงานของแคนนาบินอยด์ในร่างกายว่าระบบเอ็นโดแคนนาบินอยด์ (Endocannabinoid System) ดังนั้นจึงไม่แปลกที่กัญชาจะมีผลต่อร่างกายมนุษย์
ด้วยคุณสมบัติของแคนนาบินอยด์จากกัญชานั้นสามารถอยู่ในร่างกายได้นานกว่าแคนนาบินอยด์ที่ร่างกายสร้างเอง ถ้าอยู่ในไขมันจะอยู่ได้นานกว่า 1 สัปดาห์ เมื่อไปจับกับตัวรับ CB1 และ CB2 ในส่วนต่าง ๆ ของสมองซึ่งควบคุมการทำงานของร่างกายจะทำให้ช่วยเพิ่มและลดอาการต่าง ๆ ที่เป็นประโยชน์ได้ ซึ่งในบรรดาสารสำคัญในกลุ่มแคนนาบินอยด์ที่มีมากกว่า 480 ชนิดนั้น
ต้นกำเนิดการใช้กัญชา กัญชาในทางการแพทย์
(Cannabidiol) หรือ CBD
ต้นกำเนิดการใช้กัญชา กัญชาในทางการแพทย์
(Cannabidiol) หรือ CBD ถือว่าเป็นตัวเอกที่ได้รับความสนใจอย่างมากจากวงการแพทย์
โดย THC สามารถช่วยแก้อาเจียน เพิ่มความอยากอาหาร คลายกังวล, ลดความทรมานจากความเจ็บปวด แก้ปวด คลายกล้ามเนื้อ และง่วงซึม แต่อีกด้านหนึ่งก็สามารถไปกระตุ้นอาการที่ไม่พึงประสงค์ได้เช่นกันเมื่อจับกับตัวรับที่สมองส่วนที่มีผลต่อจิตประสาท
ต้นกำเนิดการใช้กัญชา กัญชาในทางการแพทย์ ดอกไม้รามอินทรา
ส่วนไหนของกัญชาที่มีสารออกฤทธิ์
ลักษณะของกัญชาในทางพฤษศาสตร์จัดเป็นพืชล้มลุกอายุหลายปี ลำต้นตั้งตรง หากปลูกในโรงเรือนจะมีการตัดแต่งกิ่งเพื่อให้มีช่อดอกจำนวนมากโดยความสูงประมาณ 1.5 – 2.0 ม. แต่หากอยู่ในธรรมชาติจะสูงได้มากกว่า 3 ม. มีเปลือกต้นสีเขียวอมเทาและมีหลายกิ่ง
จากส่วนต่าง ๆ ของกัญชา
จากส่วนต่าง ๆ ของกัญชาที่กล่าวมาทุกส่วนล้วนมีสาร THC และ CBD แต่จะ มีมากเป็นพิเศษในช่อดอกกัญชาเพศเมีย บนดอกจะมีส่วนที่เรียกว่า “ไตรโคม” เป็นขนสีขาวบนดอกกัญชาและใบลดรูป ทำหน้าที่สะสมสารสำคัญ เมื่อส่องดูใต้กล้องจุลทรรศน์กำลังขยายไม่ต่ำกว่า 100 เท่า พบว่าเซลล์ขนประกอบด้วยรยางค์ผิวแบบมีต่อม (glandular trichome)
สายพันธุ์กัญชาที่พบในประเทศไทย และศักยภาพที่จะนำมาใช้เป็นกัญชาทางการแพทย์
สำหรับกัญชาสายพันธุ์ที่พบในประเทศไทย ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ศศิวิมล แสวงผล ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.วิษุวัต สงนวล ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.อัญชีรา วิบูลย์จันทร์ และนางสาววันดี อินตะ นักศึกษาปริญญาเอกสาขาพฤกษศาสตร์ ทีมนักวิจัยจากภาควิชาพฤกษศาสตร์
ภายใต้โครงการของกรมวิทยาศาสตร์
ประกอบกับผลการวิจัยจากกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ร่วมกับมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร ที่ทำการศึกษาทางด้านเคมี และข้อมูลทางด้านสารพันธุกรรม โดยเทียบกับสารพันธุกรรมของกัญชาสายพันธุ์ไทยกับฐานข้อมูลของกัญชาทั่วโลกพบว่า กัญชาพันธุ์ไทยถือเป็นพันธุ์หายากและพบได้มากบริเวณเทือกเขาภูพาน จังหวัดสกลนคร และบริเวณเทือกเขาตะนาวศรี คาดว่ากัญชาพันธุ์ที่พบในประเทศไทยน่าจะถูกนำมาจากทางจีนตอนใต้ และมีการนำไปแยกปลูกในต่างพื้นที่ทำให้มีความหลากหลายทั้งลักษณะสัณฐานวิทยา และปริมาณสารสำคัญที่ได้ โดยแต่ละพันธุ์มีลักษณะพิเศษ ดังนี้
ประวัติความเป็นมาของต้นกัญชา
สรรพคุณทางยาของต้นกัญชาเป็นที่รู้จักมานานนับพันปี ย้อนกลับไปถึง 2,800 ปีก่อนคริสตกาล กัญชาถูกใช้เพื่อรักษาปัญหาสุขภาพมากมาย และได้รับการระบุไว้ในตำรับยาของจักรพรรดิเซินหนง
กัญชามีประวัติศาสตร์อันยาวนานและมีสีสัน การใช้กัญชามีต้นกำเนิดในเอเชียกลางหรือจีนตะวันตก กัญชาถูกนำมาใช้เพื่อคุณสมบัติในการรักษาที่ถูกกล่าวหามานานนับพันปี กรณีที่มีการบันทึกไว้ครั้งแรกของการใช้นี้มีอายุย้อนกลับไปได้ถึง 2,800 ปีก่อนคริสตกาล เมื่อมีการระบุไว้ในตำรับยาของจักรพรรดิ์เซินหนึง (ซึ่งถือเป็นบิดาแห่งการแพทย์แผนจีน) ข้อบ่งใช้ในการรักษาของกัญชามีการกล่าวถึงในตำราของชาวอินเดียนฮินดู อัสซีเรีย กรีก และโรมัน ตำราเหล่านี้รายงานว่ากัญชาใช้รักษาปัญหาสุขภาพได้หลากหลาย รวมถึงโรคข้ออักเสบ ซึมเศร้า ประจำเดือนหมด การอักเสบ ความเจ็บปวด เบื่ออาหาร และโรคหอบหืด
ตำนานฮินดูเล่าว่าพระอิศวรซึ่งเป็นเทพเจ้าสูงสุดในหลายนิกาย ได้รับฉายาว่า ‘เจ้าแห่งบัง’ เนื่องจากต้นกัญชาเป็นอาหารโปรดของเขา ชาวฮินดูโบราณคิดว่าคุณประโยชน์ทางยาของกัญชาได้รับการอธิบายโดยการทำให้เทพเจ้าต่างๆ เช่น พระศิวะพอพระทัย ตำราฮินดูโบราณระบุว่าไข้เกิดจาก ‘ลมหายใจอันร้อนแรงของเทพเจ้า’ ที่โกรธเคืองกับพฤติกรรมของผู้ประสบภัย การใช้กัญชาในพิธีกรรมทางศาสนาทำให้เทพเจ้าสงบลงและทำให้ไข้ลดลง
หลักฐานทางวิทยาศาสตร์ล่าสุดให้คำอธิบายทางเลือกอื่นแน่นอน Tetrahydrocannabinol (THC) ทำหน้าที่ในไฮโปทาลามัสเพื่อลดอุณหภูมิของร่างกาย
ไทม์ไลน์สั้นๆ ของการวิจัยกัญชาและแคนนาบินอยด์
2800 ปีก่อนคริสตกาลกัญชามีชื่ออยู่ในตำรับยาของจักรพรรดิเซินหนง- พ.ศตำนานฮินดูเล่าว่าพระศิวะได้รับฉายาว่า ‘เจ้าแห่งปัง’ เพราะต้นกัญชาเป็นอาหารโปรดของเขา
- ค.ศ. 129-200กาเลนใช้กัญชาเพื่อคุณสมบัติในการรักษาโรคและช่วยให้อารมณ์ดีขึ้น
- 1841William Brooke O’Shaughnessy นำกัญชามาสู่การแพทย์ตะวันตกหลังจากอาศัยอยู่ในอินเดีย เขาเขียนถึงการใช้กัญชาเพื่อการรักษาหลายอย่าง รวมถึงกรณีที่กัญชาช่วยหยุดอาการชักในเด็ก
- พ.ศ. 2441Dunstan และ Henry แยกสารแคนนาบินอล (CBN)
- 2479ภาพยนตร์เรื่อง Reefer Madness ได้รับการปล่อยตัว โดยปีศาจกัญชาเป็นยาเสพติดที่ก่อให้เกิดความผิดปกติทางจิตและความรุนแรง
- 2480การใช้กัญชาเพื่อวัตถุประสงค์ทางการแพทย์และการพักผ่อนหย่อนใจได้รับการเก็บภาษีอย่างมีประสิทธิภาพจากการดำรงอยู่ในสหรัฐอเมริกาโดยพระราชบัญญัติภาษีกัญชา
- ทศวรรษที่ 1940Adams และ Todd แยก cannabidiol (CBD) ได้อย่างอิสระ
- 1964Mechoulam (ภาพกับ Dave Allsop) แยก THC จากต้นกัญชา
- 1970สหรัฐฯ ออกกฎหมายควบคุมสารเสพติดที่ระบุว่ากัญชาเป็น ‘ไม่ได้รับการยอมรับทางการแพทย์และมีศักยภาพสูงที่จะนำไปใช้ในทางที่ผิด’
- 1988Howlett ค้นพบตัวรับ CB1 ในสมองของหนู
- 1992Devane และ Mechoulam ค้นพบ anandamide
- 1993การค้นพบตัวรับ CB2
- 1995Mechoulam และ Sugiura ค้นพบ 2-AG อย่างอิสระ
- 1996แคลิฟอร์เนียทำให้กัญชาทางการแพทย์ถูกกฎหมายโดยการแนะนำพระราชบัญญัติการใช้ความเห็นอกเห็นใจ
- 1999เอ็นโดแคนนาบินอยด์ที่ค้นพบเพื่อกระตุ้นการทำงานของตัวรับ TRPV1 (ซึ่งเป็นตัวรับที่ถูกกระตุ้นโดยสารประกอบเผ็ดในพริก)
- 2550แสดงเอนโดแคนนาบินอยด์เพื่อกระตุ้น GPR55
- 2555CBD แสดงให้เห็นว่าสามารถบรรเทาอาการจิตเภทในผู้ป่วยได้เทียบเท่ากับยารักษาโรคจิตทั่วไป
- 2559ออสเตรเลียออกกฎหมายให้กัญชาทางการแพทย์และการเพาะปลูกเพื่อวัตถุประสงค์ทางการแพทย์
- 2017CBD แสดงให้เห็นถึงการลดอาการชักในโรคลมบ้าหมูในวัยเด็กในการทดลองที่ควบคุมด้วยยาหลอก
- กล่าวกันว่าเมล็ดของมันทำให้อวัยวะเพศไร้สมรรถภาพ น้ำจากมันขับหนอนและสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ ที่เข้ามาในหูออกจากหู แต่ต้องแลกกับอาการปวดหัว โดยธรรมชาติของมันมีพลังมากจนเมื่อเทลงในน้ำ กล่าวกันว่าจะทำให้จับตัวเป็นก้อน เมื่อเมาน้ำแล้ว มันก็จะควบคุมลำไส้ของสัตว์พาหนะได้ รากที่ต้มในน้ำช่วยบรรเทาอาการข้อตะคริว โรคเกาต์ได้เช่นกัน และบรรเทาอาการปวดอย่างรุนแรงเช่นเดียวกัน ใช้กับแผลไหม้ดิบๆ แต่มักจะเปลี่ยนก่อนที่มันจะแห้ง
